Nieodkryta jeszcze przez masową turystykę Kalabria, pozostaje również mało znana w kwestii swoich win. Choć te miejscowe cenione były już w starożytności ( niektórzy twierdzą, że wino Cremissa, które otrzymywali zwycięzcy antycznych igrzysk, wytwarzano z takich samych odmian jak dzisiejsze Ciro ), to obecnie kalabryjskie wina nie cieszą się zbyt dużą popularnością. A szkoda, bo uważam, że warto się nimi zainteresować z uwagi choćby na to, iż reprezentują świetną relację jakości do ceny w porównaniu z winami z innych regionów Italii.
Kalabria ma wiele do zaoferowania i nie inaczej jest z punktu widzenia wina. Region kolonizowany był przez starożytnych Greków, którzy zakładali tu liczne miasta, a także przywozili ze sobą winorośl. Dwie najbardziej znane tutejsze odmiany – Gaglioppo i Greco mają greckie korzenie. Poza tym, Kalabria to zagłębie wielu autochtonicznych szczepów, których nigdzie indziej nie znajdziemy. Jeżeli dodamy do tego różne mikroklimaty – od chłodniejszych masywów Sila i Aspromonte ku cieplejszym wzgórzom bliżej wybrzeża, to otrzymujemy całkiem ciekawą, lokalną mozaikę.
Mimo, że Kalabria to całkiem spory region, upraw winorośli jest tu zdecydowanie mniej w porównaniu z innymi częściami Italii, a to dlatego, że większość obszaru Kalabrii zajmują góry. Znacznie więcej produkuje się tu oliwy – region jest drugim po Apulii jej największym producentem we Włoszech ( około 20% krajowej produkcji ).
Kalabria nie posiada żadnej apelacji o statusie DOCG ( choć nieoficjalnie mówi się, że poważnym kandydatem do tego miana jest CIro DOC ). Możemy natomiast wyróżnić 9 apelacji o statusie DOC oraz 10 obszarów klasy IGP. Rzućmy okiem na poniższą mapkę, która nieco przybliży nam sytuację.
Apelacje DOC przedstawiając się następująco:
Ciro DOC
Bivongi DOC
Greco di Bianco DOC
Lamezia DOC
Melissa DOC
Sant’Anna di Isola Capo Rizutto DOC
Savoto DOC
Scavigna DOC
Terre di Cosenza DOC ( wraz z podregionami )
Wina klasy IGP:
Arghilla IGP
Calabria IGP
Costa Viola IGP
Lipuda IGP
Locride IGP
Palizzi IGP
Pellaro IGP
Scilla IGP
Val di Neto IGP
Valdamato IGP
Jak wspomniałem, Kalabria to prawdziwe zagłębie autochtonicznych, lokalnych odmian winogron. Najważniejszą z nich jest Gaglioppo. Inne tutejsze czerwone szczepy to m. in. Magliocco Canino, Magliocco Dolce, Greco Nero, Nerello Calabrese ( Nero d’Avola ), Nerello Mascalese, Nerello Cappuccio, Castiglione, Prunesta, Lacrima. Wśród białych warto wymienić Greco Bianco, Mantonico, Pecorello, Guardavalle, Addoraca, Malvasia. Nie brakuje też międzynarodowych odmian jak np. Cabernet Sauvignon, Syrah, Chardonnay, Sauvignon Blanc.
Winem, które najbardziej kojarzy się z omawianym regionem, jest bez wątpienia Ciro DOC. To jedno z najstarszych ( jeżeli nie najstarsze ) wciąż produkowane wino, jedno z pierwszych, jakie zostały nazwane. Obejmuje ono obszar produkcji znanego już w starożytności wspomnianego wyżej wina Cremissa/Krimisa ( patrz mapka powyżej ). Podobno atleta Milo ( VI w. p.n.e. ) pił kilka litrów tego wina dziennie i na igrzyskach nie miał sobie równych. Ciro może być czerwone, białe i różowe. Ciro Rosso musi powstać z min. 95% Gaglioppo ( 5% może stanowić Greco Bianco i Trebbiano, choć w większości Ciro to 100% Gaglioppo ). Białe Ciro produkowane jest z kolei z odmiany Greco Bianco ( min. 90% ). W ramach Ciro Rosso możemy wyróżnić wina klasy Superiore, Riserva, Superiore Riserva. Znajdziemy też Ciro Rosso ze strefy Classico z gmin Ciro i Ciro Marina ( zwykłe Classico, jak i Classico Superiore i Classico Superiore Riserva ). Najlepsze Ciro charakteryzuje spora taniczność, głęboki kolor, mocna budowa i potencjał dojrzewania. Będąc w Kalabrii, próbujmy Ciro jak najwięcej, bo wybór jest naprawdę spory. Ja, niczym antyczny Milo, piłem je codziennie😉, choć w mniejszych ilościach. Kilka butelek zabrałem też ze sobą do kraju. Na końcu wpisu rekomendowani producenci i konkretne wina.
Kolejną ważną apelacją jest Greco di Bianco DOC. To obszar produkcji przede wszystkim dla słodkich, deserowych win w stylu passito z podsuszanych gron odmiany Greco di Bianco z minimalną zawartością alkoholu 17%. Położona na południowo-wschodnim wybrzeży apelacja to źródło rzadkich, pysznych, złożonych aromatycznie win o bursztynowej sukni.
Koniecznie trzeba też spróbować win z odmiany Magliocco. Ta winorośl o antycznych korzeniach daje podobne wina do Ciro, choć o nieco lżejszej budowie. Występuje też nierzadko w kupażu z Gaglioppo, jak i innymi odmianami. Możemy wyróżnić Magliocco Canino oraz pododmianę Magliocco Dolce. Apelacją, która skupia się na tej odmianie w swoich czerwonych winach jest Terre di Cosenza DOC. W tamtejszych rosso, Magliocco musi być co do zasady min. 60% w blendzie ( w zależności od podregionu ). Ponadto, szczep ten możemy spotkać w wielu lokalnych rose. Magliocco w doskonałym wydaniu znajdziemy również w winach o statusie IGP. Terre di Cosenza DOC to także źródło świetnych, białych win, a te najlepsze oparte są na Greco Bianco i Mantonico. Warto też spróbować rześkiego Pecorello oraz Malvasii, jak i tutejszego Chardonnay.
Lamezia DOC to kolejna apelacja, na którą warto zwrócić uwagę w Kalabrii. Winnice znajdują się na południe od Lamezia Terme – miasta, gdzie ląduje większość turystów odwiedzających region. Z ciekawostek, jest to najwęższa część całej Italii, gdyż między Morzem Tyrreńskim, a Jońskim odległość wynosi zaledwie 30 km. Znajdziemy tu smakowite czerwone, jak i białe etykiety. Czerwone powstają z Gaglioppo, Greco Nero, a także z Nerello Mascalese, Nerello Cappuccio, czy Nero d’Avola. Wśród białych odmian króluje Greco Bianco, Mantonico, Malvasia. Bardzo dobre są też białe kupaże z udziałem Chardonnay.
Interesujących win nie brakuje też w pozostałych apelacjach ( np. Melissa DOC ), jak i w obszarach klasy IGP ( polecam np. Val di Neto IGP, Calabria IGP ), ale szukajmy pozycji od bardziej uznanych producentów. Na końcu wpisu zamieszczam przykładową listę win, za którymi warto się rozejrzeć. Jeżeli zaufamy sprawdzonym wytwórcom, to z pewnością się nie rozczarujemy.
Ponadto, w zasięgu wzroku mamy Sycylię, więc naturalną rzeczą jest możliwość spróbowania win z tej właśnie wyspy, jeśli wcześniej ktoś nie miał okazji ich bliżej poznać. A w Kalabrii ich wybór jest całkiem przyzwoity. Ja sięgnąłem m. in. po etykiety od jednego z moich ulubionych sycylijskich wytwórców – Donnafugaty.
Kalabria może jakościową potęgą nie jest, jeśli chodzi o wino, ale jeżeli dobrze poszukamy, to na pewno uda nam się znaleźć bardzo dobre pozycje. Gwiazdą jest bez wątpienia Ciro, ale nie brakuje też innych, interesujących win. Jedno jest pewne: w relacji cena – jakość Kalabria wypada naprawdę dobrze w porównaniu z pozostałymi włoskimi regionami. Warto ją odkryć m. in. szlakiem wina.
Zamieszczam listę win, których warto poszukać na miejscu. Wiele z nich miałem okazję degustować podczas podroży do Kalabrii, a sporą część przywiozłem ze sobą do kraju. Najlepsi producenci w regionie to: Librandi, Ippolito, Serracavallo, Ferrocinto, Lento, Tenuta Iuzzolini, A Vita, Caparra & Siciliani, Creaudo, Odoardi, Crisera, Feudo dei Sanseverino .
Librandi Ciro Rosso Classico
Librandi Duca Sanfelice Ciro Rosso Riserva
Ippolito 1845 ‚Liber Pater’ Ciro Rosso Classico Superiore
Librandi Ciro Bianco
Tenuta Iuzzolini Ciro Rosso Classico
Tenuta Iuzzolini ‚Principe Spinelli’ Ciro Rosso Classico
Caparra & Siciliani ‚Volvito’ Ciro Rosso Classico Superiore Riserva
Caparra & Siciliani Ciro Rosso Classico Superiore Riserva
Ippolito 1845 ‚Ripe del Falco’ Ciro Rosso Classico Superiore Riserva
Tenuta Iuzzolin Maradea Ciro Rosso Riserva
Ippolito 1845 ‚Colli del Mancuso’ Ciro Classico Superiore Riserva
Ippolito 1845 ‚Mare Chiaro’ Ciro
Librandi Ciro Rosato
Baroni Capoano ‚Don Raffaele’ Ciro Rosso Classico Superiore Riserva
Scala Rosso Ciro Classico Superiore
| Vigna De Franco ‚A Vita Ciro Rosso Classico Superiore |
| Santa Venere Ciro Rosso Classico |
| Du Cropio Dom Giuva Ciro Classico Superiore |
| Du Cropio Damis Ciro Riserva |
| Tenuta Iuzzolini Ciro Classico Rosato |
| Fattoria San Francesco ‚Duca dell’Argillone’ Ciro Classico Superiore Riserva |
| Caparra & Siciliani ‚Solagi’ Ciro Rosso Classico |
| Zito Ciro Rosso Classico Riserva |
| Ippolito 1845 ‚Res Dei’ Ciro Bianco |
| Fattoria San Francesco Ciro Rosso Classico |
Cote di Franze Rosso Classico Superiore
A Vita Ciro Rosso Classico Superiore Riserva
Tenuta Iuzzolin Paternum
Cantine Spadafora ‚Peperosso’ Rosso
Odoardi ‚Terra Damia’ Rosso
Odoardi ‚GB’ Giovan Battista Odoardi Rosso
Feudo dei Sanseverino Lacrima Nera
Ceraudo ‚Imyr’ Bianco Val di Neto
Ippolito 1845 Pecorello
Cantine Viola Moscato Passito di Saracena
Librandi Passule Passito Bianco Val di Neto
Feudo dei Sanseverino Moscato Passito al Governo di Saracena
Feudo dei Sanseverino Moscato Passito Mastro Terenzio
Tenuta Iuzzolini Donna Giovanna Greco Bianco
Magliocco Cantine Lento (
Lamezia Rosso Riserva Cantine Lento
Bianco Margherita Cantine Viola
Rosso Viola Cantine Viola
Crisera Nerone di Calabria
Tumasu Igreco
