Wina z Emilii-Romanii – przewodnik

Jakich win spróbować będąc w Emilii-Romanii, jakie butelki przywieźć ze sobą, na jakie etykiety zwrócić uwagę? Zapraszam na mój krótki i praktyczny przewodnik. 

Emilia-Romania to prawdziwa mekka dla wielbicieli i smakoszy włoskiej kuchni, miejsce obowiązkowe na mapie każdego foodie i wszystkich tych, którzy cenią tradycyjną, wysokiej jakości włoską sztukę kulinarną. Więcej o tym przeczytasz np. tutaj, choć w tym temacie powstaną jeszcze kolejne wpisy.

Emilia-Romania to także, jak każdy włoski region, kraina wina, którego i tutaj nie brakuje. Jednak o ile kuchnia regionu jest powszechnie znana i ubóstwiana, o tyle z winami nie jest już tak samo. Emilia-Romania przegrywa w tej kwestii z popularniejszymi sąsiadami jak choćby z Toskanią czy Veneto ( mój przewodnik po winach m.in. z Veneto znajdziesz tutaj ). Osobiście uważam, że region zasługuje na zdecydowanie większą uwagę wszystkich miłośników nie tylko włoskich, ale ogólnie, dobrych win, bo takich tutaj z pewnoscią nie brakuje. Może nie ma tu tak znanych na cały świat słynnych apelacji, jakimi może pochwalić się sąsiadująca Toskania czy Wenecja Euganejska, ale osoby bardziej zorientowane wiedzą, że w Emilii-Romanii też można znaleźć wysokiej jakości wina. Trzeba tylko wiedzieć, czego szukać, a w tym wpisie postaram się pokrótce tą kwestię przybliżyć. Ponadto, Emilia-Romania to spora dawka ciekawych, lokalnych odmian winorośli, których próżno szukać poza jej granicami. Warto więc dowiedzieć się  co nieco więcej.

Najpierw szybki rzut oka na mapę regionu wraz z jego apelacjami.

Emilia-Romania, jak sama nazwa wskazuje, dzieli się na dwa podregiony będące historycznymi krainami: Emilię – na zachód od Bolonii oraz Romanię – na wschód od stolicy regionu.  Poniżej lista najważniejszych apelacji regionu:

• Colli Bolognesi  Pignoletto DOCG
• Pignoletto DOC
• Colli Bolognesi DOC
• Bosco Eliceo DOC
• Colli d’Imola DOC
• Colli di Rimini DOC
• Colli di Faenza DOC
• Colli di Parma DOC
• Colli di Scandiano DOC
• Colli Piacentini DOC
• Gutturnio DOC
• Lambrusco di Sorbara DOC
• Lambrusco Grasparossa di Castelvetro DOC
• Lambrusco Salamino di Santa Croce DOC
• Lambrusco Modena DOC
• Lambrusco Reggiano DOC
• Ortrugo DOC
• Modena DOC
• Romagna Albana DOCG
• Romagna  Sangiovese DOC 
• Romagna  Pagadebit DOC

Emilia-Romania kojarzy się  przeciętnemu miłośnikowi wina chyba  przede wszystkim z musującym Lambrusco, którego reputacja została w ostatnim czasie nieco nadszarpnięta z uwagi na całą masę tanich, niskiej jakości, słodkich Lambrusco, jakie zalewają rynek. Jednak takie Lambrusco zupełnie nas nie interesuje. Pomimo wielu marnych win tego stylu, najlepsze wersje Lambrusco to coś, po co zdecydowanie warto sięgnąć. Zwykle nie są one słodkie, a wytrawne, dużo bardziej złożone niż pozostała nijaka i masowa większość. Wychodzą od mniejszych producentów, którzy wyraźnie stawiają na jakość, a nie ilość i pragną przywrócić Lambrusco szacunek.

Lambrusco to wino typu frizzante ( delikatnie musujące ), lekkie ( choć niektóre mogą mieć pełniejszą strukturę ), powstające z odmiany Lambrusco. Jednak, aby nie było tak prosto, Lambrusco to właściwie grupa odmian, a w samej Emilii-Romanii wyróżnia się około 15 jej rodzajów plus całą masę klonów. Trzy najbardziej znane odmiany to Lambrusco di Sorbara, Lambrusco Grasparossa, Lambrusco Salomino. Warto też zaznaczyć, że większość Lambrusco zyskuje bąbelki poprzez fermentację w stalowych kadziach ( metoda Charmata ), choć są i takie wersje, gdzie druga fermentacja zachodzi w butelce, jak w przypadku prawdziwego Szampana ( metoda tradycyjna ). Lambrusco to świetny partner do tradycyjnych, bolońskich salumi oraz tłustej, ciężkiej lokalnej kuchni, bo dzięki swojej świeżości, kwasowości, owocowosci odświeża nam podniebienie po tego typu potrawach. Szukajmy więc tylko tych właściwych, lepszej jakości Lambrusco, gdyż są to wina, których nie warto odstawiać na bok. Na końcu wpisu lista polecanych producentów.

Kolejnym wartym uwagi winem pochodzącym z Emilii-Romanii jest Romagna  Albana DOCG. Romagna Albana to pierwsze białe wino Italii, które otrzymało status DOCG, co do dziś wzbudza niemałe kontrowersje. Nie będziemy jednak w tym miejscu rozstrzygać czy słusznie, czy nie, bo to nie o to teraz chodzi. Z Albaną jest nieco podobnie jak z Lambrusco. Znajdziemy sporo win niskiej i średniej jakości, które za wiele sobą nie reprezentują.  Jednak piłem też świetne Albany i  bardzo  przypadły mi do gustu. Znowu nie należy oceniać wszystkich jednakowo.  Bez problemu natrafimy na butelki, które absolutnie warto spróbować i tym bardziej zakupić.

Albana to obok Sangiovese ( o którym niżej ), najbardziej reprezentatywne wino Romanii i lokalny szczep. Jest to oczywiście wino białe powstające z odmiany o tej samej nazwie. Występuje w stylu wytrawnym, słodkim, passito oraz musującym. Według mnie, na uwagę zasługuje Albana wytrawna oraz passito. Ta ostatnia jest bezapelacyjną gwiazdą regionu – świetne, pyszne, złożone deserowe wino w swoich najlepszych interpretacjach. O jednej z nich możesz przeczytać w tym wpisie –  to butelka, którą przywiozłem ze sobą z Bolonii. Jednak do piwniczki trafiła jeszcze jedna Albana passito i  cierpliwie czeka na swoją kolej. W każdym razie, na pewno warto zainwestować w dobrą Albanę passito, gdyż to wyjątkowe, słodkie, szlachetne wino. Nie zapomnijmy też o tej wytrawnej – porządna Albana to całkiem dobrze zbudowane, aromatyczne białe wino o kwiatowych, owocowych, brzoskwiniowych nutach, a nie rzadko ujawnia jeszcze więcej. Na końcu wpisu – polecani producenci.

Romania to także kraina, gdzie powstaje kolejne wino, którego pominąć nie można – Sangiovese di Romagna DOC. Sangiovese to najbardziej popularna włoska odmiana, a kojarzona przede wszystkim z Toskanią i jej winami jak choćby z  Chianti czy Brunello di Montalcino.  Ma wiele klonów, a ostatnie badania wskazują, że te najlepsze pochodzą właśnie z Emilii-Romanii. Sangiovese jest królem w Toskanii, jednak swój potencjał pokazuje również w Romanii, a miejscowi nazywają je duszą tego regionu – wzgórz między Rimini i Imola.

Nie wchodząc tutaj w szczegóły, Sangiovese di Romagna musi powstać minimum z 85% odmiany Sangiovese. Możemy spotkać Sangiovese Novello, zwykłe Sangiovese, Sangiovese Superiore, Sangiovese Riserva. Daje wina od prostszych, codziennych, po te dobrze zbudowane, złożone o aromatach leśnych owoców, fiołków, wyraźnych, ale i miękkich taninach. Świetne w połączeniu z tradycyjną, cięższą, lokalną kuchnią jak np. z tagliatelle al ragù, lasagną, bollito misto, jagnięciną.  W Sangiovese z Romanii niezwykle zasmakowałem, co i wam polecam.

Emilia-Romania kojarzyć powinna się także z Pignoletto – białym, lekkim, delikatnym, kwasowym winem powstającym z odmiany Grechetto zwanej tutaj Pignoletto lub Rebola. Drugie DOCG regionu – Colli Bolognesi Pignoletto – to właśnie apelacja dedykowana tym winom ( odmiany Grechetto musi być w nich min. 95% ). Poza tym DOCG, jeszcze pięć apelacji ( Colli Bolognesi, Colli d’Imola, Colli di Rimini, Modena, Reno ), mogą produkować odmianowe Pignoletto, ale już o statusie DOC. Pignoletto występuje w wersji spokojnej, jak i musującej. Ta druga opcja pojawia się znacznie częściej, ale Pignoletto Classico i Superiore to wina wyłącznie bez bąbelków. Niełatwo spotkać Pignoletto w wersji passito, ale takie też powstaje. Pignoletto dostaniemy w zasadzie na każdym kroku – jest to świetne wino na co dzień, które sprawdzi się z wieloma lokalnymi smakami.

Warto zwrócić też uwagę na wina z apelacji Colli Piacentini DOC. To obszar w okolicach miasta Piacenza i składa się z trzech dolin: Val Tidone, Val d’Arda, Val Trebbia oraz Val Nure. Trzeba przede wszystkim spróbować dwóch win stąd pochodzących: Gutturnio DOC oraz Ortrugo DOC. Gutturnio to kupaż Barbery i Bonardy ( Croatina ). Występuje  w wersji lekko musującej oraz spokojnej. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „gutturnium” oznaczającego duży kielich/czarę, z którego starożytni Rzymianie popijali wino podczas swoich uczt. Najczęściej Gutturnio pije się jako młode, ale wina klasy Superiore oraz Riserva potrafią ładnie dojrzewać i to właśnie tych butelek poszukajcie. Sprawdzą się dobrze z mięsną kuchnią.

Drugim flagowym winem okolic Piacenzy jest Ortrugo – białe wino powstające z odmiany o tej samej nazwie, który to szczep uprawiany był na tym obszarze już w czasach przed Chrystusem.  Znajdziemy zarówno musujące, jak i spokojne wersje Ortrugo. Jeszce kilkanaście lat temu, Ortrugo praktycznie zawsze mieszano z Malvasia di Candia, jednak w ostatnim czasie powstaje wiele  jednoodmianowych Ortrugo. Jest świetne do przystawek oraz lżejszych potraw, także do ryb.

Poza wymienionymi wyżej pozycjami, warto również poszukać paru innych  typowo lokalnych win. Jednym z nich jest Malvasia di Candia – to biała, aromatyczna odmiana uprawiana głównie w Colli Piacentini i Colli di Parma. Powstają z niej smaczne wina musujące, ale też te spokojne oraz pyszne passito. Z pewnością trzeba spróbować.

Emilia-Romania to, jak zaznaczyłem na wstępie, region obfitujący w przynajmniej kilkanaście lokalnych odmian winorośli, których praktycznie nie znajdziemy nigdzie indziej. Poza wspomnianą Albaną czy Ortrugo, poszukajmy win z takich odmian jak Longanesi, Spergola, Centesimino, Famoso, Fortana, Pagadebit ( Bombino Bianco ), Cagnina ( Terrano ), Montù. Choć na wiele z nich wcale nie tak łatwo trafić, to na pewno warto zadać sobie odrobinę trudu, gdyż potrafią one miło zaskoczyć niejedno podniebienie. Podobnie jak wina klasy IGP – wielu producentów z różnych przyczyn butelkuje swoje bardzo dobre etykiety właśnie jako wina kategorii IGP.

To taki mój krótki przewodnik dla wszystkich tych, którzy chcieliby wiedzieć, na jakie wina z Emilii-Romanii warto zwrócić uwagę. Wkrótce napiszę też o miejscach i enotekach w Bolonii, gdzie koniecznie trzeba udać się po dobre wino. W razie pytań, zawsze chętnie podpowiem coś więcej, a poniżej prezentuję listę producentów i konkretnych etykiet, których warto poszukać odwiedzając ten wspaniały region.

• Sangiovese di Romagna

Romagna Sangiovese Superiore Le More Castelluccio

Romagna Sangiovese Superiore Masselina Riserva Cevico

Romagna Sangiovese Superiore Le Rocche Malatestiane I Diavoli Cevico

Romagna Sangiovese Superiore Pruno Riserva Drei Dona – La Palazza

Romagna Sangiovese Superiore Palazza Riserva Drei Dona – La Palazza

Romagna Sangiovese Predappio di Vigna del Generale Riserva – Fattoria Nicolucci

Romagna Sangiovese Superiore Tre Rocche Fattoria Nicolucci

Romagna Sangiovese Superiore Terre di Ceparano Fattoria Zerbina

Romagna Sangiovese Superiore Il Nespoli Riserva Poderi Dal Nespoli

Romagna Sangiovese Superiore Avi Riserva San Patrignano

Romagna Sangiovese Superiore Ora San Patrignano

Romagna Sangiovese Superiore Petrignone Oriolo Riserva Tre Monti

Romagna Sangiovese Superiore Amarcord d’un Ross Riserva Trere

Romagna Sangiovese I Probi di Papiano Riserva Villa Papiano

Romagna Sangiovese Superiore Primo Segno Villa Venti

Romagna Sangiovese Riserva Ombroso Giovanna Madonia

Romagna Sangiovese Superiore Riserva Pruno I Riserva Palazza Drei Dona

Romagna Sangiovese Godenza ( Noelia Ricci ) Tenuta Pandolfa

Fattoria Zerbina Pietramora Sangiovese di Romagna Superiore Riserva

San Valentino Scabi Sangiovese di Romagna Superiore

• Romagna Albana

Romagna Albana Secco Bianco di Ceparano Fattoria Zerbina

Romagna Albana Secco Vigna Rocca Tre Monti

Romagna  Albana Giovanna Madonia

Romagna Albana Azienda Agricola Celli

Fattoria Monticino Rosso Codronchio Albana di Romagna

Umberto Cesari Colle del Re Albana di Romagna

Tre Monti Vitalba Albana In Anfora, Albana di Romagna

Ancarani Santa Lusa, Albana di Romagna

Fattoria Zerbina AS Secco, Albana di Romagna

Romagna Albana Passito Scaccomatto Fattoria Zerbina

Fattoria Zerbina Arrocco, Albana di Romagna Passito DOCG

Romagna Albana Passito Azienda Agricola Celli

Ferrucci 'Domus Aurea’ Passito, Albana di Romagna

Bissoni Albana di Romagna Passito

• Lambrusco

Lambrusco di Sorbara Vigna del Cristo Caviccholi

Lambrusco di Sorbara del Fondatore Cleto Chiarli

Rosso in Correggio 2005 Lini 910  Lambrusco Salomino

Spumante Gran Cuvee di Lambrusco Lini 910

Granconcerto Metodo Classico  Medici Ermete  Lambrusco Salomino

Lambrusco di Sorbara Radice Paltrinieri

Lambrusco di Sorbara Leclisse Paltrinieri

Inni producenci: La Piana, Fattoria Moretto, Manicardi, Opera 2, Cantina di Sorbara, Tere Quilia, Le Casette, Roberto Balugani, Chiara Condello

• Gutturnio

Il Casello Gutturnio

La Pioppa Gutturnio Superiore

Magistrali Gutturnio

Mossi I Ferri

Piacenziano Gutturnio Illica

La Tosa Vignamorello Gutturnio Superiore

Gutturnio Frizzante Sassonero Romagnoli

• Ortrugo

Producenci: Gazzola,  Zerioli, Tenuta Villa Tavernago, Il Casello

• Pozostałe wina:

Colli Piacentini Vin Santo di Vigoleno  Lusignani

Vin Santo da Malvasia di Candia  Lusignani

Villa Papiano Tregenda Vendemmia Tardiva di Albana

Colli Piacentini Malvasia Bianca Regina Lusenti

Torri Malvasia Secco

Tauleto Umberto Cesari ( i pozostałe wina od Umberto Cesari )

Argille Monte delle Vigne IGT Emilia – 100% Barbera

Nabucco Monte delle Vigne – Barbera + Merlot IGT Emilia

Traicolli Poderi Morini IGT ( szczep Centesimino) )

Augusto Burson Poderi Morini IGT ( szczep Longanesi )

Il Pigro Dosaggio Zero Romagnoli – musujące

Il Pigro Romagnoli – musujące

A  Villa Venti IGT Rubicone Rosso

Montuni del Reno – musujące – szczep Montu

Fortana del Bosco Eliceo

La Stoppa i wina tego wytwórcy